अंग्रेजी समयानुसार फरवरी १९–२१, २०२३ का लागि प्रवासी नेपाली संघ भारतद्वारा आयोजित आठौँ अखिल भारत प्रवासी नेपाली सम्मेलन सम्पन्न भएको छ । प्रवासी नेपाली आन्दोलन निर्माणकालका नेता लक्ष्मण रायमाझीको अध्यक्षतामा हरिप्रसाद घिमिरे, युवराज बास्कोटा, तिलबहादुर विश्वकर्मा र ईश्वरी भण्डारी सम्मिलित ५ सदस्यीय अध्यक्षमण्डलले सम्हालेको यो बन्द्र प्रतिनिधिसत्रको कार्याभार सम्पन्न भएसँगै आठौँ अखिल भारत प्रवासी नेपाली सम्मेलनमार्फत नारायणप्रसाद होमागाइँको नेतृत्वमा उपाध्यक्षमा हरियाणा राज्यबाट सीता अधिकारी, महासचिवमा महाराष्ट्र राज्यबाट डम्बर रावल, महाराष्ट्रकै नासिकबाट उपसचिवमा गिरिराज बेलबासे र अर्को उपसचिवमा चेन्नईबाट कृष्णप्रसाद पोखरेल सहितको आठौँ केन्द्रीय कमिटी निर्माण गरेको छ ।
सम्मेलनमा सहभागी प्रतिनिधिप्रति उत्तरदायी र जवाफदेही सम्मेलन कक्षबाट राज्य, राज्यबाट निर्वाचित केन्द्रीय कमिटीले आफ्नो पदाधिकारीको चयन गरेको निवर्तमान महासचिव टीका पौडेल जनाउनुभएको छ । भारतमा प्रशासनिक राजधानी दिल्ली भए पनि अर्थराजधानीको रूपमा कहलिएको महाराष्ट्रको मुम्बइँनजिकै पुणे शहरमा सम्पन्न यो अखिल भारत सम्मेलनले अन्ततः सर्वसम्मतिका साथ परिवर्तित विधानको व्यवस्थापनअनुसार ७५ सदस्यीय केन्द्रीय कमिटीको निर्वाचन गरेको छ ।
यो कमिटीमा भारतस्थित १२ वटा राज्य र संयुक्त राज्य कमिटीका अध्यक्षहरू स्वतः केन्द्रीय कमिटी सदस्य सरहको अधिकार क्षेत्रमा रहने व्यवस्था परिवर्तित विधानले व्यवस्था गरेको छ केन्द्रीय कमिटीको आवश्यकताअनुसार १० प्रतिशत नेतृत्व मनोनित गर्न सकिने व्यहोरा व्यवस्थापन भएको नवनिर्वाचित अध्यक्ष नारायणप्रसाद होमागाइँले बताउनुभएको छ ।
परस्पर प्रतिस्पर्धा र यसको व्यवस्था भनेकै चुनाव हो, यो एकमात्र लोकतान्त्रिक अभ्यास हो भन्ने अन्धधुन्ध यान्त्रिकी मान्यतालाई चिर्दै आमरूपमा सम्मेलनकक्षको भावनालाई सम्बोधन र व्यवस्थापन गर्दै प्रतिनिधिको भावनाअनुरुप प्रवासी नेपाली आन्दोलनको नेतृत्व स्वयंले सर्वसम्मतिले नेतृत्व चयन गरेको छ ।
निर्वाचित केन्द्रीय कमिटीमा क्रमशः नरायण प्रसाद होमागाइँ, सीता अधिकारी, डम्बरबहादुर रावल, गिरिराज बेलबासे, कृष्ण पोखरेल, चक्र रावल, भीम खड्का, बालकृष्ण ढकाल, जयसिंह आउजी, माधव बेलबासे, भोजकुमारी कार्की, मुकेश कुँवर, बेलबहादुर झेडी, केशर कुँवर, महेन्द्र शाही, भीम त्रामु, भीम खड्का, सुरेश बोहरा, हरिश विश्वकर्मा, प्रेम खड्का, टेक रावल, हरिबहादुर महर, अजय तिमिल्सिना, तेजबहादुर ओखडा, खडक विश्वकर्मा, सिर्जना पौडेल, छबि भट्टराई, मीना पोखरेल, बसन्तराज घर्ती, संगीता रेग्मी, हरि खनाल, कविराज घर्ती, मीना ओली, विकास रेग्मी, भीमबहादुर नेपाली, जनक ओली, अच्यूत जोशी, शालिकराम पौडेल, रमेश परियार, सिर्जना पौडेल, विष्णु ढुंगेल, देवराज खतिवडा, गोविन्द साउद, गणेश ज्ञवाली, कृष्णराज पोख्रेल, इन्द्रप्रसाद पौडेल, सिमा निउरे, महेन्द्र प्रसाद शर्मा, चुरामणि गौतम, बालुका बेलबासे, घनश्याम घिमिरे, घनश्याम बेलबासे, ओमलाल खनाल, टेकप्रसाद डुमे्र, रतना विश्वकर्मा, पम्फा गैरे, सुरज लुइँटेल, सूर्य बस्याल, रामप्रसाद पराजुली, एन बी थापा, होमनाथ दाहाल, सविता थापा, बिमलराज पौडेल, जीवन शर्मा, जुद्धबहादुर जीटी, सुबास बस्नेत, वीरबहादुर गजमेर, रामायण प्रसाद धमला, मोहन केसी, मोहन थापा, रविलाल घिमिरे, जीवन थापा, शान्ता गुरुङ, अमर केसी, लिलमाया थापा, सन्तराज अधिकारी, नरेन्द्र विश्वकर्मा, रवि तिरुवा, शिव मल्ल, मोहन तिमिल्सिना, लक्ष्मी शर्मा, बद्धिराम कुम्भकर, प्रमोद साउद क्षेत्री, पिताम्बर शर्मा, लक्ष्मी रसाइली, तिलकराज कँडेल, जगदिश आचार्य, भरत ओझा, दिनेशकुमार बन्तोला र माधव भण्डारी हुनुहुन्छ ।
नेतृत्व चयन र निर्माणको प्रक्रिया सँगसँगै सम्मेलनको यो गौरवपूर्ण मञ्चबाट केही हस्तीहरूको बिदाइँ समेत भएको छ । यो आन्दोलन निर्माणकालदेखि विभिन्न कालखण्ड हुँदै यो समय समयसम्म आइपुग्दा पनि अनवरत र अविराम योगदान गर्नुहुने आन्दोलनको अग्रज व्यक्तिहरू लोकनाथ भण्डारी, टीका पौडेल, युवराज बास्कोटा, दुर्गा पौडेल, रामप्रसाद भट्टराई, आकाश कुँवर, लक्ष्मी सापकोटा पौडेल, हेमा भट्टराई, ईश्वरी भण्डारी, ऋषिराम शर्मालगायत नेतृत्वलाई उहाँको कार्यकाल भारतवर्षमा पूरा भएसँगै स्वदेश लाग्नुभएको पूर्वसन्ध्यामा यो मञ्चले रुञ्चेहाँसोभित्र लुकेको वर्गीय माया र प्रेमभाव मिश्रित सद्भाव आदानप्रदान सहित बिदाइँ गरेको छ ।
हलभित्र प्रस्तुत प्रतिवेदनहरू, प्रतिवेदनमाथि प्राप्त समग्र प्रस्तुति र भावनालाई माइन्युट लेखनको जिम्मेवारी लिएर रामप्रसाद पराजुली, मित्रप्रसाद घिमिरे र सुवास बस्नेतले यो लेखन प्रक्रिया पूरा गर्नुभएको थियो । नेता छविलाल भट्टराईको प्रस्तुति विभिन्न ६ वटा विषय शीर्षकअन्तर्गत १८ वटा समसामयिक प्रस्तावहरू पारित गरेको छ ।
नेता भट्टराईको प्रस्तावमा सभाकक्षद्वारा करतल ध्वनीका साथ पारिक प्रस्तावहरूमा संघको मध्यप्रदेशको भोपालमा सम्पन्न ऐतिहासिक सातौँ अखिल भारत प्रवासी नेपाली सम्मेलन भएयता भयावह कोरोना महामारी र अन्य कतिपय कारणले मृत्युवरण गर्नुभएका उल्लेख्य नेताहरू क्रमशः आदरणीय टी. कार्की, रामबहादुर केसी, कुन्दन भट्टराई, लीलाराम थापा, बसन्तराज अधिकारी, गिरिराज भण्डारी, यमबहादुर राना, शिवबहादुर रावल, भीम बराल, प्रेम गुरुङ, भगवति आचार्य, रामप्रसाद घिमिरे, रेशम शाह, सरिता कार्कीलगायत प्रवासी नेपाली आन्दोलनसँग प्रत्यक्ष परोक्ष जोडिनुभएका सम्पूर्ण दिवंगतप्रति भावपूर्ण श्रद्धासुमन अर्पण गर्दै उहाँहरूको अभावमा शोकाकूल परिवारजनमा गहिरो शोक–समवेदना एवम् सहानुभूति व्यक्त गरेको छ ।
प्रस्तावमा प्रवासी नेपाली आन्दोलनको संगठित पहलकदमी, भगिरथ प्रयत्न र नेकपा (एमाले) लगायत मूलधारका राजनीतिक दलको आह्वानमा पु¥याएको योगदान र सहयोगी भूमिकास्वरुप आज देशभित्र प्राप्त राजनीतिक सफलता, संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको निर्माण र यसलाई निर्देशित गर्ने संविधानको सफल कार्यान्वयनप्रति अन्तरमनदेखि नै गर्वबोध गर्दै संविधानप्रदत्त हकअधिकारका विषयमा प्रवासी नेपाली समुदायलाई सम्बोधन गर्न राज्यसमक्ष जोडदार माग गरेको छ ।
एमालेविरुद्ध बुनिएको षडयन्त्रमूलक तानाबुनाप्रति सचेत रहन आमरूपमा प्रवासी नेपाली समुदायसमक्ष अपील गर्दै राजनीतिक अस्थिरता र अस्थायित्वका निमित्त कहिले राजावादी शक्तिहरू हावी हुने, कहिले अस्थिरताका अन्यअन्य कार्डहरू प्रयोगमा आउने गरेका छन् । यसप्रति सचेत र सतर्क रहँदै अस्थिरताका कारकविरूद्ध आफ्नो तहबाट लल्कार्न र खबरदारी गर्न आम प्रवासी नेपाली दाजुभाइ तथा दिदीबहिनीसमक्ष सम्मेलनले अनुरोध गरेको छ ।
सम्मेलनले प्रवासी नेपाली समुदाय आफूले कमाएको सानोतिनो पूंजी, प्रविधिउन्मुख ज्ञान, सीप र अनुभव लिएर संगठित योजनाका साथ स्वदेश फर्कन तयार रहेको उद्घोष गर्दै समस्त प्रवासी नेपाली समुदायको हकमा विशेष ढंगले आकर्षित प्रवासी नागरिक लगानीमैत्री वातावरण मिलाउन राज्यसमक्ष माग गरेको छ भने भारतस्थित नेपाली राजदूताबासको कार्यक्षमता वृद्धि–विकासतर्फ राज्यको गम्भीर ध्यानाकर्षण गराउँदै दक्षिण भारतका लागि चेन्नई र मध्यभारत र यस आसपास क्षेत्रका लागि मुम्बईमा नेपाली कूटनीतिक नियोगको महावाणिज्यदूताबास अविलम्ब सञ्चालनमा ल्याउन जोडदार माग गरेको छ ।
सम्मेलनले प्रत्येक कूटनीतिक नियोगहरूमा सुरक्षित र सम्मानित प्रवासनसम्बन्धी निशुल्क परामर्श डेस्क, श्रम सहचारी, सांस्कृतिक सहचारीको प्रबन्ध मिलाउने विषयोउपर राज्यको ध्यानाकर्षगा गराउँदै भारतस्थित नेपाली नागरिकको यकिन संख्या र अवस्था अभिलेखन प्रणाली अविलम्ब सञ्चालनमा ल्याउन संघीय सरकारसमक्ष माग गरेको छ भने नेपाली प्रवासी नेपालीका कोखबाट कसैको जन्मँदा, विवाहबारी हुँदा वा दिवंगत हुँदाको अवस्थामा निजले आफ्नो पालिका वा जिल्ला जान नसक्ने र जाँदा पनि अकारण निकै झन्झटिलो र खर्चिलो हुने हुँदा पनि नेपालको गृह प्रशासकीय कामअन्तर्गत नियोग कार्यालयमार्फत रजिष्ट्रेशनको प्रक्रिया आरम्भ गर्न माग गर्दछ ।
यसपटक झण्डै ६ दशक पूरा गर्न लागेको प्रवासी नेपाली आन्दोलनप्रति गौरवबोध गर्नुका साथै परिवर्तित सन्दर्भमा मुलुकको सामाजिक–आर्थिक रूपान्तरण र व्यवस्थापनको जग बसाल्ने विषयको शंखघोष गरेको छ भने समुन्नत राष्ट्र निर्माणको संकल्पस्वरूप विकसित समृद्ध नेपाल : सुखी नेपाली निर्माणको राष्ट्रिय आकांक्षा पूरा गर्न हर्दम सहकार्य गर्न चाहेको उद्घोष गरेको छ ।
विभिन्न कारणले गुमनाम जस्तै हुन पुगेको, घरबाससँगको सम्बन्ध–सम्पर्कबाट टाढिन पुगेको र विवाहलगायत घटनाक्रमको अनिवार्य अवस्थासँगै भारतीय जस्तैजस्तै बन्न पुगेका नेपाली पुर्खाका सन्तानहरूलाई प्रवासी नेपाली आन्दोलनको यो मूलप्रवाहमा जोडिँदै मुलुकको सामाजिक–आर्थिक रूपान्तरण र व्यवस्थापनको जग बसाल्ने अभियानको अभियन्ता बन्न सम्बद्ध सबैलाई हार्दिक अनुरोध र आह्वान गरेको छ भने यो सम्मेलनले नेपाल–भारतबीचको स्थापित सहअस्तित्वमा आधारित सम्बन्ध कायम गर्न, दुई देशबीचको प्रगाढ हुनुपर्ने जनमैत्री सम्बन्धको आधार प्रवासी नेपालीलाई बनाउन र अपमानजनक वरव्यवहारबाट आफ्ना नागरिकलाई माथि उठाउन राज्यसमक्ष माग गरेको छ ।
यो सम्मेलनले आफ्नो बहादुरीपन, अविराम लगन, इमान र निष्ठाले कमाएको आन्दोलनका मुद्दाहरूको पहिचान, उठान र व्यवस्थापनसम्बन्धी दस्तावेजीकरणको आवश्यकताबोध गर्दै समयअभावका कारण मतदान स्थल÷केन्द्र पुग्न नसक्ने मतदाता परिचयपत्र बाहक प्रवासी नेपाली नागरिकलाई आफ्नो कार्यस्थल वा बसोबासरत् स्थानबाटै मतदान गर्न पाउने उसको नैसर्गिक अधिकारको सुनिश्चिता गर्न सरकारसमक्ष एकस्वरमा माग गरेको छ भने भारतीय श्रमबजारको क्षेत्रमा नेपाली श्रमिकमाथि हुने विभेदविरूद्ध उभिएर यसलाई गम्भीर रूपमा लिँदै परस्पर समानता, सहअस्तित्व, सुरक्षा र सम्मान कायम गर्न सरोकार राख्ने नेपाली÷गैरनेपाली, राजनीतिक÷गैरराजनीतिक र घरबासी वा सबैखाले प्रवासी समुदायसँग सहकार्य गर्न चाहेको विषयलाई उठाएको छ ।
यो सम्मेलनले भारतस्थित सयौँ विद्यालय, महाविद्यालय र विश्वविद्यालय पढेका विद्यार्थीलाई समकक्षिता प्रमाणपत्रको अभावमा दुःख दिने र भारतमा पढेको भन्नेबित्तिकै हेलाँको नजरले हेर्ने घटनाहरूले हाम्रा बालबालिका निरूत्साहित बनेको अवस्थालाई ध्यानमा राख्दै समकक्षिता कक्षाको आधार र मापनको हकमा झन्झटिलो नहुने वैज्ञानिक विधि अपनाउन सरकारसमक्ष माग गरेको छ भने हाम्रो जस्तो देशमा मुद्रा अपचलन ठूलो समस्या बनेको बेलामा कुनै तथ्यगत लेखाजोखा र आधार बिना नै हुने सट्टापट्टा कारोबार र हुण्डी कारोबारलाई तत्काल रोक्न र दोहोरो सुविधा व्यवस्थापनका आधारमा बैंक प्रणालीलाई सञ्चालनमा ल्याउन सरकारसमक्ष माग गरेको छ ।
यो सम्मेलनले भारतीय श्रमबजारका कतिपय क्षेत्रमा नेपाली सरकारी काजकाजका लागि जारी भएका नागरिकता, मतदाता परिचयपत्र, चालक अनुमतिपत्रजस्ता प्रमाणपत्रलाई आधार नमानिदिनाले यहाँ नेपालीहरू असंगठित रहनुपर्ने, बीमालगायतको सुविधाबाट टाढा रहनुपर्ने अवस्थालाई मध्यनजर गर्दै सरकारको तहमा हुने वार्तामा यस्ता विषयलाई वार्ता र नेपाली समुदायले झेल्नु परेको समस्या समाधानको विषय बनाइयोस् भनेर जोगदार माग गरेको छ ।
